Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) – powszechnie występujący pasożyt jelita grubego.

Owsik jest pasożytem z grupy nicieni, występującym we wszystkich obszarach Świata. Zakażenia najczęściej stwierdza się u dzieci w wieku 5-9 lat, a także u dorosłych między 30. a 50. rokiem życia. Powoduje on chorobę zwaną owsicą, która łatwo szerzy się w obrębie rodzin oraz w dużych zbiorowiskach ludzkich.

Dojrzałe osobniki bytują na śluzówce jelita grubego oraz dolnej części jelita cienkiego. Samice wędrują w okolice odbytu, aby złożyć tam jaja. Dzieje się to najczęściej nocą, stąd wzmożony świąd skóry o tej porze.

Do zakażenia dochodzi poprzez połknięcie jaj pasożyta przeniesionych zazwyczaj przez zanieczyszczone ręce (jaja często znajdują się pod płytkami paznokciowymi). Istnieje także możliwość infekcji poprzez zanieczyszczoną pościel, przedmioty codziennego użytku i pokarm. Drapanie podrażnionych okolic odbytu może powodować autozakażenie (przeniesienie jaj na własnych, zanieczyszczonych rękach do jamy ustnej).

Objawy:

• Swędzenie okolicy odbytu
• Bóle brzucha
• Nudności
• Trudności ze snem lub bezsenność
• Niepokój
• Nadmierna pobudliwość nerwowa
• Brak apetytu
• Utrata masy ciała
• Osłabienie
• Bladość skóry
• Brak koncentracji
• Łagodne zmiany nieżytowe błony śluzowej jelit

Podobnie jak w przypadku innych chorób pasożytniczych, przebieg owsicy ma bardzo zróżnicowany przebieg w zależności od intensywności zakażenia oraz wrażliwości osobniczej chorego. Owsiki bytujące na błonie śluzowej jelita grubego są stosunkowo niegroźne (mogą powodować łagodne zmiany nieżytowe), natomiast w nielicznych przypadkach owsik trafia do wyrostka robaczkowego, pochwy lub macicy i może powodować stany zapalne tych narządów. Przewlekłe zakażenie owsikiem często wynika z autozarażeń.

Owsica jest chorobą powszechną, ze względu na właściwości biologiczne jaj pasożyta, które strzepywane z pościeli na podłogę i przedmioty codziennego użytku (np. zabawki) zachowują aktywność inwazyjną nawet przez kolejne kilka tygodni.

Diagnostyka owsicy opiera się na stwierdzeniu obecności jaj lub form dojrzałych metodą wymazu z okolicy odbytu. Badanie parazytologiczne kału na obecność jaj jest mało wiarygodne. Badania należy powtórzyć 3 krotnie w odstępach 2-3 dniowych.

Badania biorezonansowe (Vega Test, BICOM) są w stanie wykryć obecność owsika niezależnie od stadium jego rozwoju z dużą skutecznością.

Aby skutecznie zwalczyć owsiki konieczne jest równoczesne przeprowadzenie leczenia u wszystkich domowników. Istotne jest także przestrzeganie higieny osobistej, częsta zmiana bielizny osobistej oraz pościeli (oraz dokładne jej czyszczenie i prasowanie). Duże znacznie w zwalczaniu owsika ma dieta: ograniczenie spożycia węglowodanów, zwiększenie ilości błonnika.

Podstawą profilaktyki zakażeń owsikiem jest należyta dbałość o higienę osobistą (mycie rąk po skorzystaniu z toalety oraz przed posiłkami), unikanie wkładania rąk, zabawek itp. do ust oraz obgryzania paznokci.

Artykuł powstał na podstawie:

1. Choroby zakaźne i pasożytnicze; Tom II; pod red. Janusza Cianciary i Jacka Juszczyka
2. Zarys parazytologii lekarskiej; pod red. Rościsława Kadłubowskiego
3. Mikrobiologia lekarska; pod red. Piotra Heczko i Agaty Pietrzyk