Witamina A to określenie zbiorcze dla grupy substancji chemicznych, natomiast czysta forma witaminy A to retinol. Do grupy tych substancji należą również inne związki chemiczne, takie jak retinal (nazywany też retinaldehydem, aldehydem retinowym, retinylem), kwas retinowy (tretynoina, izotretynoina i alitretynoina) czy formy estrowe witaminy A (palmitynian i octan). Jak widzicie, jest to szeroka grupa związków chemicznych, dla której powstało wspólne określenie – retinoidy. Opisane związki biorą udział w licznych procesach metabolicznych zachodzących w ciele człowieka, które wpływają na właściwy stan zdrowia wielu układów oraz narządów. Warto zaznaczyć, że grupa ta obejmuje zarówno naturalne, jak i syntetyczne pochodne retinolu.
Witamina A pełni bardzo ważne funkcje i ma ogromne znaczenie w wielu procesach fizjologicznych przebiegających w organizmie, między innymi:
- bierze udział w funkcjonowaniu narządu wzroku (wytwarzanie impulsów nerwowych w siatkówce oka pod wpływem światła),
- uczestniczy w procesach regulacji i dojrzewania komórek nabłonkowych,
- utrzymuje w dobrej kondycji skórę, paznokcie, włosy, likwiduje przebarwienia wywołane promieniami słonecznymi, stymuluje wytwarzanie kolagenu i elastyny w warstwie właściwej skóry, reguluje pracę gruczołów łojowych, przyspiesza proces gojenia naskórka – trądzik i łuszczyca oraz prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego),
- bierze udział w procesie wzrostu kości oraz wpływa na ich prawidłowe formowanie i utrzymanie integralności strukturalnej.
Organizm człowieka nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować witaminy A – z tego powodu musi być ona dostarczana wraz z pożywieniem. Najwięcej witaminy A (retinolu) znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego takich jak:
- tłuste ryby,
- wątroba,
- jaja,
- mleko i produkty mleczne.
Najlepsze źródła prowitaminy A ( beta-karoten/ karotenoidy ) występują w takich produktach roślinnych jak:
- marchew,
- dynia,
- papryka,
- szpinak,
- morele,
- brzoskwinie.
Objawy niedoboru:
- Ślepota zmierzchowa (dawniej nazywana „kurzą ślepotą”) – znacząco osłabione widzenie w warunkach niskiego oświetlenia,
- Przesuszenie oka, które może prowadzić do podrażnień i stanów zapalnych,
- Częste, nawracające infekcje o cięższym przebiegu,
- Pogorszenie kondycji skóry – nadmierna suchość, łuszczenie się, trądzik,
- Zwiększona łamliwość i wypadanie włosów,
- Uszkodzenia zębów, zanik szkliwa.
Objawy nadmiaru:
- Pogorszenie apetytu,
- Nadmierna pobudliwość, nerwowość,
- Bóle głowy,
- Zaburzenia widzenia,
- Nudności, wymioty,
- Przewlekłe zmęczenie,
- Ogólne osłabienie,
- Nadwrażliwość na światło słoneczne,
- Zwiększone ryzyko złamań kości.
Witamina A jest metabolizowana i magazynowana w wątrobie i jeśli zachodzi taka potrzeba, następuje uwolnienie i transport jej metabolitów do odpowiednich tkanek. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A zależy od wielu czynników, m.in. wieku, płci, stanu zdrowia oraz stanu fizjologicznego (ciąża lub karmienie piersią). Z tego powodu suplementacja witaminą A musi być analizowana indywidualnie oraz skonsultowana ze specjalistą.
Zapotrzebowanie na witaminę A [6]
Wiek | Mężczyzna | Kobieta |
Do 12 miesiąca życia | 600 cmg | 600 mcg |
1-3 lata | 600 mcg | 600 mcg |
4-8 lat | 900 mcg | 900 mcg |
9-13 lat | 1 700 mcg | 1700 mcg |
14-18 lat | 2 800 mcg | 2 800 mcg |
Powyżej 19 lat | 3 000 mcg | 3 000 mcg |
Podsumowując, aby dbać o prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu należy pamiętać o urozmaiconej, gęsto odżywczej diecie, która pozwoli nam dostarczyć wszystkie niezbędne mikro i makroskładniki.
